Fair Trade – czyli dlaczego warto zapłacić więcej za produkty?

 

Produkty Fair Trade (zwane także produktami pochodzącymi ze sprawiedliwego handlu) znajdziemy głównie na półkach sklepów z ekologiczną i zdrową żywnością, jakkolwiek coraz więcej sieci handlowych wprowadza je do oferowanego asortymentu. Czym więc różnią się one od produktów bez certyfikatu Fair Trade? Jakie wymogi muszą spełniać, żeby ów certyfikat otrzymać? I czym tak właściwie jest sprawiedliwy handel?

Według oficjalnej definicji*

Sprawiedliwy Handel (Fair Trade) to partnerstwo handlowe oparte na dialogu, przejrzystości i szacunku, które dąży do większej równości w handlu międzynarodowym. Przyczynia się do zrównoważonego rozwoju przez oferowanie lepszych warunków handlowych i ochronę praw marginalizowanych producentów i pracowników najemnych szczególnie na ubogim Południu. Organizacje Sprawiedliwego Handlu (wspomagane przez konsumentów) są aktywnie zaangażowane we wspieranie producentów, podnoszenie świadomości i kampanie na rzecz zmian zasad i praktyk konwencjonalnego handlu międzynarodowego. [1]

O ile definicja sama w sobie brzmi bardzo ładnie, to pojawia się szereg pytań: Jak to się przekłada na zwykłego konsumenta? Czemu produkty Fair Trade muszą być droższe? I skąd wzięła się owa idea?

Początki koncepcji Fair Trade pojawiły się już w latach 60-tych, gdy pod hasłem „Trade not Aid”, (które stało się inspiracją dla hasła „Fair Trade”), rozwijano relacje handlowe z Ameryką Łacińską i Afryką. Z czasem idea ewoluowała, w latach 80-tych sprawiedliwy handel skupiał się głównie na produktach spożywczych takich jak np. kawa, jakkolwiek swoje apogeum osiągnęła dopiero w momencie stworzenia systemu certyfikacji produktów za pomocą symbolu „Fair Trade”. [2]

Aby móc określić produkt mianem wykonanego w zgodzie z zasadami sprawiedliwego handlu, musi na wszystkich etapach łańcucha dostaw przestrzegać poniższych zasad:

• Oferować producentom uczciwe ceny za ich produkty
• Przestrzegać uczciwych praktyk handlowych w stosunku do producentów (krótki czas oczekiwania na zapłatę, skracanie łańcucha pośredników)

• Zapewniać adekwatne do wykonywanej pracy płace oraz godne warunki socjalne dla pracowników, zapobiegać dyskryminacji i przeciwdziałać pracy dzieci.

• Zapewnić wolność zrzeszania się, tworzenie spółdzielni, stowarzyszeń z demokratycznymi zasadami zarządzania
• Wpływać na zwiększanie niezależności małych producentów, aby mogli być konkurencyjni na rynku.

• Zwiększać wiedzę i świadomości konsumentów [3][4]

Geneza

O ile w Polsce oraz innych państwach europejskich praw pracowniczych strzeże szereg instytucji, a przypadki jego łamania często nagłaśniane są przez media, to w przypadku pracowników plantacji, znajdujących się często w krajach „trzeciego świata” sprawa ma się zupełnie inaczej. Często są oni wykorzystywani, pracują ponad wszelkie normy godzinowe, do pracy często są wykorzystywane dzieci. Dodatkowo – pracownicy nie wiedzą jakie są prawdziwe ceny wytwarzanych przez nich produktów, a indywidualni rolnicy a także plantatorzy, wykorzystywani przez pośredników, zmuszeni są sprzedawać towar po zaniżonych cenach. Wpływa to oczywiście na fakt, iż pensje pracowników są zaniżane, często do poziomu ledwo starczającego na przerwanie. Pracownicy pracują po 12-16h dziennie, w warunkach zwiększonego ryzyka, bez opieki medycznej i w fatalnych warunkach higienicznych. Ciężka praca nie omija też dzieci, które pracują na równi z dorosłymi, co pozbawia ich szansy na edukacje. [5]

Musimy sobie uświadomić, iż pensja pracowników (którzy faktycznie wytworzyli produkt) to tylko malutki procent z ceny, którą my płacimy w sklepie.

Idea Fair Trade jest odpowiedzią na takie traktowanie pracowników poprzez walkę ze współczesnym niewolnictwem – bo tylko tak można nazwać rażące nieprzestrzeganie jakichkolwiek praw pracowników. Ruch społeczny musi zacząć się od konsumentów, to nasza świadomość wymusza na producentach odpowiedzialne podejście.

Podstawą idei sprawiedliwego handlu jest poszanowanie praw ludzi i środowiska na każdym etapie produkcji, biorąc do ręki produkt oznaczony Fair Trade masz pewność, że te wartości były przestrzegane. To stanowi największą wartość, jednak jeśli na każdym etapie produkcji dba się o uczciwe wynagrodzenie dla dostawców czy plantatorów, przestrzega wyższych norm środowiskowych, to podnosi to cenę produktu końcowego. Gdyby konsumenci decydowali się na zakup produktów patrząc na to skąd one pochodzą i jak zostały wyprodukowane, bardziej niż patrząc na cenę, to producenci przykładaliby większą wagę do tych aspektów i produkty Fair Trade’owe stały by się bardziej dostępne i tańsze.

W odpowiedzi na potrzebę uregulowania kwestii sprawiedliwego handlu powstały liczne certyfikaty. Dzięki nim wiadomo, że kupowany produkt spełnia wymogi od momentu produkcji do trafienia w ręce konsumenta.

Organizacje Fair Trade International (FLO) czy World Fair Trade Organization (WFTO) zajmują się nadawaniem certyfikacji produktom Fair Trade oraz zajmują się promocją sprawiedliwego handlu i akcjami z nim związanymi. [6]

Najbardziej znanym certyfikatem Fair Trade jest  Fair Trade International (FLO). Ten certyfikat sprawiedliwego handlu dotyczy głównie produktów spożywczych:

-kawy

-herbaty

-kakao (czekolady)

-cukru trzcinowego

-bananów

-suszonych owoców, orzechów

a także bawełny.

Inne certyfikaty dotyczą również rękodzielnictwa.

Spotkać można również:

Pełen opis certyfikatów i zasad, które obejmują znaleźć można na stronie:

http://fairtrade.info.pl/baza-wiedzy-o-fair-trade/37-systemy-certyfikujace-fair-trade

Produkty Fair Trade pochodzą z krajów globalnego Południa: Ameryki Łacińskiej, Afryki, Bliskiego Wschodu, Azji Południowej, Azji Wschodniej, Oceanii.

http://fairtrade.info.pl/baza-wiedzy-o-fair-trade/39-skad-pochodza-produkty-fair-trade-faq

Firmy które promują Fair Trade:

Tchibo ma w swoim asortymencie zarówno kawy, jak i produkty z bawełny posiadające certyfikaty Fair Trade.

Auchan wprowadził do oferty banany Fair Trade i inne artykuły z certyfikatem, takie produkty znajdziemy również w Piotrze i Pawle lub Almie.

Źródła:

*Definicja ustalona w 2009 na spotkaniu WFTO i FLO

• http://www.fairtrade.org.pl/s1_co_to_jest_sprawiedliwy_handel_fair_trade.html
• http://www.fairtrade.org.pl/s1_co_to_jest_sprawiedliwy_handel_fair_trade.html
• http://www.fairtrade.org.pl/s13_zasady_sprawiedliwego_handlu.html
• http://www.ekonsument.pl/a144_czym_jest_sprawiedliwy_handel.html
• http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/fair-trade-na-czym-polega-sprawiedliwy-handel_42189.html
• http://fairtrade.info.pl/baza-wiedzy-o-fair-trade/46-co-to-jest-fair-trade-faq