Carbon footprint – czyli jak firma lub jednostka może zniwelować swój ślad węglowy?
Chcąc żyć w zgodzie ze środowiskiem staramy się, aby nasze wybory były jak najbardziej świadome. Do sklepu wybieramy się z materiałową torbą, żeby nie brać setnej foliówki, oszczędzamy wodę, segregujemy śmieci. Jednak nie wszyscy zdają sobie sprawę, że prawie każda czynność, którą wykonujemy ma wpływ na kondycję naszej planety. Jadąc autobusem, czy korzystając z komputera pozostawiamy ślad węglowy (ang. carbon footprint). Czym jednak jest ślad węglowy?
Ryc.1
Pojęcie śladu węglowego wyewoluowało ze starszej idei śladu ekologicznego, pojęcie to na początku lat 1990 stworzyli William Rees (kanadyjski ekolog) Mathis Wackernagel (obecny prezes Global Footprint Network)- na University of British Columbia. Ślad ekologiczny to porównanie ludzkiej konsumpcji zasobów naturalnych do możliwości planety do ich regeneracji. Obejmuje on również wpływ na środowisko, taki jak np. zużycie wody i ilości gruntów wykorzystywanych do produkcji żywności. Ślad ekologiczny określa się w globalnych hektarach (gha) na osobę, czyli w szacowanej liczbie hektarów powierzchni lądów i mórz potrzebnych do zrekompensowania zasobów zużytych na konsumpcję i absorpcję odpadów.
Mianem śladu węglowego określa się ilość gazów cieplarnianych, które są emitowanie do atmosfery w związku z działalnością człowieka, odnosi się też do wytwarzania produktów, usług, funkcjonowania miast, a nawet całych krajów. Ślad węglowy wyraża się w tonach lub kilogramach CO2 (dwutlenku węgla), ale w ramach pojęcia określa się emisję wszystkich sześciu gazów cieplarnianych (patrz grafika 1). Miarą śladu węglowego jest tCO2e – tzw. tona ekwiwalentu dwutlenku węgla. [1]
Ślad węglowy możemy nazwać kosztem jakie ponosi środowisko za podjęcie przez człowieka działań, które wymagają nakładów energii oraz zużycia paliw.
Grafika 1 – praca własna
W połowie 20 wieku w ogólnym stosowaniu były freony i chlorofluorowęglowodory (CFC), używano ich jako substancję chłodzącą w lodówkach oraz w produktach aerozolowych. Były to substancje nietoksyczne, nie wchodzące w reakcje, ale na tyle trwałe, że dryfowały aż do stratosfery powodując rozrzedzenie warstwy ozonowej, a co za tym idzie rozszerzanie się dziury ozonowej. Nad Antarktydą zubożenia w warstwie ozonu były większe niż znad Arktyki, ze względu na niższe temperatury i układy prądów wiatru.
W związku z postępującym zjawiskiem dziury ozonowej w roku 1987 politycy z całego świata wprowadzili ograniczenia w stosowaniu CFC (min. freonów), a poprawka z 1990 roku z Londynu zobowiązała państwa rozwinięte do wyeliminowania do roku 2000 gazów takich jak halony, chloroform metylowy, tetrachlorki węgla oraz wydłużonej listy 15 CFC (więcej o Protokole Montrealskim możecie przeczytać pod linkiem [2]). Zamiast freonów zaczęto stosować gazy, które ulegają rozkładowi, zanim dotrą do stratosfery, dzięki czemu nie kolidują z ozonem. Dzięki globalnie podjętym działaniom i licznym akcjom społecznym uświadamiającym, jak ważne jest zaprzestanie stosowania freonów, dziura ozonowa na Antarktydzie ustabilizowała się, a stężenie ozonu w stratosferze zaczęło wzrastać.[3]
W mediach często słyszymy zamienne stosowanie określeń efektu cieplarnianego i zmian klimatycznych. Efekt cieplarniany jest w części procesem naturalnym, utrzymującym dodatnie temperatury, dzięki czemu możemy żyć na naszej planecie, nasilonym w ostatnim czasie przez działaność człowieka. Zmiany klimatyczne natomiast są wywołane przez nadmiar gazów cieplarnianych, takich jak dwutlenek węgla.
Zmiany klimatyczne są tematem ogólnoświatowej debaty. Unia Europejska ustala normy emisji CO2 dla Państw członkowskich. Mają one różne podejście do kwestii środowiskowych, największy ślad węglowy pozostawiają Stany Zjednoczone i Chiny. Bardzo wysokim stopniem zanieczyszczenia powietrza „pochwalić się” mogą również Indie, Rosja, Niemcy, Japonia, Turcja, Ukraina a także niestety Polska (21 miejsce). [4]
Trend obniżania swojego śladu węglowego widać również w biznesie, firmy decydują się na określenie swojego śladu węglowego z różnych podwodów. Przyjrzenie się procesowi produkcyjnemu i łańcuchowi dostaw pozwala określić na którym etapie produkcji emisja gazów cieplarnianych była największa, na których etapach możemy ją zmniejszyć oraz jak optymalizować proces produkcji, co daje realne oszczędności. Takie działania podnoszą wartość firmy w oczach kontrahentów oraz klientów. Pomaga to również sprostać coraz wyższym wymaganiom, jakie firmy stawiają swoim dostawcom. Pozytywny wizerunek firmy- dbającej o środowisko, ustawia firmę na lepszej pozycji względem konkurencji. [5]
Obliczenie śladu węglowego w przedsiębiorstwie staje się niejednokrotnie częścią strategii CSR – aspektów środowiskowych. Są to często konkretne dane liczbowe, które można zaraportować. W odpowiedzi na rosnące zainteresowanie zmniejszaniem śladu węglowego, w przedsiębiorstwach ewoluują również sposoby jego redukcji.
Najbardziej popularne były i zawsze są akcje sadzenia drzew. Są to bardzo realne i namacalne działania. Jest jednak wiele innych mniej oczywistych sposobów równoważenia śladu.
Firma Aeris Futuro oferuje Social Carbon Offset, w ramach bilansowania swojego wpływu firmy, zamiast tradycyjnych rozwiązań, angażują się w instalację odnawialnych źródeł energii w podmiotach działających w celach społecznych, takich jak: domy pomocy społecznej, osiedla socjalne, domy dziecka. [6]
Równoważenie śladu węglowego jest możliwe również dzięki zaangażowaniu w projekty obejmujące promowanie odnawialnych źródeł energii, jako substytutu tych nieodnawialnych: drewna opałowego, nafty, gazu ziemnego. Good Planet [7]wspiera produkcję biogazu o niskiej emisji CO2 i edukacji w produkcji kompostu na terenie Indii Madagaskaru, Togo i Kamerunu, prowadzi także akcje dystrybucji kuchenek słonecznych w Boliwii i Peru. [8]
Co jednak może zrobić przeciętny Kowalski, żeby zmniejszyć swój ślad węglowy? Oto kilka działań, które można podjąć w tym celu:
- Zmniejszyć liczbę opakowań, wybierając produkty pakowane w jedną, a nie kilka warstw folii.
- Zamiast kupować wodę w butelkach, filtrować tą z kranu.
- Zwracać uwagę na pochodzenie produktu – jeśli pochodzi od lokalnego dostawcy, to pokonał krótszą drogę z pola na talerz, a co za tym idzie – zużyto mniej paliwa, żeby go przywieźć.
- Korzystać z transportu miejskiego, carpoolingu lub roweru.
- Segregować odpady, zrobić przydomowy kompostownik na śmieci organiczne (zyskasz wspaniały nawóz do kwiatów), warto również samemu (w miarę możliwości) uprawiać warzywa.
- Kupować baterie wielokrotnego użytku- takie które można ponownie naładować
- Inwestować w energię odnawialną, np. kolektory słoneczne na domu.
- Zwracać uwagę na certyfikaty, jakie mają kupowane produkty.
- Wybierać energooszczędne sprzęty elektroniczne.
- Zawsze można też posadzić drzewo 😉 [9]
W związku z tym, że coraz więcej osób i firm zaczęło zwracać uwagę na ślad węglowy, powstało wiele oznaczeń, które mogą być źródłem informacji o tym, w jakim stopniu dany produkt wpływa na środowisko i co robi producent, aby ten wpływ zmniejszyć. [10]
Rys. 2. Certyfikat informujący o tym, że producent zobowiązuje się zmniejszać emisję GHG podczas swojej działalności
Rys. 3. Szwajcarski certyfikat (Climatop – rys. 3). dla produków o niskim śladzie węglowym.
Francuski (rys. 4) oraz finlandzki (rys. 5) certyfikat daje informację o tym, w jakim zakresie mieści się ślad węglowy produktu.
Rys. 6. Certyfikat Chiński Rys. 7. Certyfikat Japoński
Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (International Organization for Standardization — ISO) prowadzi prace nad standardem odnoszącym się do śladu węglowego produktów — ISO 14067. [11]
Pojawił się również program monitorowania i mierzenia emisji dwutlenku węgla – Carbon Disclosure Project, CDP. Ma on na celu redukcję poziomu emisji gazów cieplarnianych, a także edukację w zakresie ich wpływu na środowisko. [12]
Ze szkoły pamiętam wiele akcji dotyczących dziury ozonowej, ekologiczne gry tłumaczące w prosty sposób, jak możemy z nią walczyć. Wtedy wydawało mi się, że środowisko mało zyskuje, mimo podjętych działań. Dziś jednak wiem, że globalny wysiłek się opłacił, jest szansa, że za 50 do 100 lat dziura ozonowa zniknie (John Turner z British Antarctic Survey szacuje, że chłodzący efekt dziury ozonowej przetrwa jeszcze około dekady [13]
Dziś stajemy przed kolejnymi wyzwaniami, nasza produkcja dwutlenku węgla jest zdecydowanie za wysoka, a ślad węglowy pozostawiany przez każdego z nas – zbyt wielki.
Dziś, kiedy nie tylko światowi przywódcy, ale przedsiębiorcy i organizacje pozarządowe pracują nad zbilansowaniem śladu węglowego, warto zadać sobie pytanie: jak nasze codzienne wybory mogą wpłynąć na zmiany klimatyczne i kondycje środowiska naturalnego. Już dziś możemy wrócić uwagę na ilość opakowań, certyfikaty śladu węglowego na produktach i zastanowić się, czy producent zwraca uwagę na ważne dla nas wartości, czy analizuje cykl życia swoich produktów. I chociaż wpływ jednostki wydaje nam się mały, to świadome wybory wpływają na decyzje środowiskowe firm, a to jest już realny wpływ.
ŹRÓDŁA:
[1] http://www.eko-fani.pl/artykul/44/%C5%9Alad-w%C4%99glowy-Co-to-takiego.html
[2]http://naukaoklimacie.pl/aktualnosci/przed-czym-uchronil-nas-protokol-montrealski-25
[3]https://climatesight.org/2011/03/30/ozone-depletion-and-climate-change/
[4] http://waznamisjazdrowaemisja.pl/slad-weglowy-ktory-zostawiamy/
[5] http://carbonengineering.pl/pl/content/slad-weglowy
[7] http://www.goodplanet.org/action-carbone/
[8] http://lista20.pl/20-sposobow-na-zmniejszenie-swojego-sladu-weglowego/
[9]http://www.akademiaodpadowa.pl/445,a,12-swiadome-wybory-konsumenckie-slad-weglowy-produktu.htm
[11] http://ecomanager.pl/jak-mierzyc-slad-weglowy/
[12] https://www.cdproject.net/en-US/Pages/HomePage.aspx/
WARTO PRZECZYTAĆ:
http://ecomanager.pl/jak-mierzyc-slad-weglowy/
http://www.akademiaodpadowa.pl/445,a,12-swiadome-wybory-konsumenckie-slad-weglowy-produktu.htm
Źródło: Zarządzanie śladem węglowym w przedsiębiorstwach w Polsce –bariery i korzyści. Dr hab. Joanna Kulczycka, prof. AGH Mgr inż. Małgorzata Wernicka, Wydział: Zarządzanie Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Grafiki:
ikona wpisu Brian mann unsplash.com
Ryc 1. http://skyway-es.com/your-home-carbon-footprint/
Ryc 2,3,4,5,6,7 http://www.akademiaodpadowa.pl/445,a,12-swiadome-wybory-konsumenckie-slad-weglowy-produktu.htm